Demans ve Alzheimer’da Günlük Yaşantı

Demans ve Alzheimer Nedir?

Demans(Bunama) ve alzhmeir’ın benzer belirtileri olmakla birlikte aslında farklı anlamları ifade etmektedirler. Demans tek bir hastalık ismi olmayıp, bellek ve benzeri zihinsel yeteneklerin bozukluğu ile ilgili hastalıkların hepsine verilen genel isim ve bir kavramdır. Alzheimer ise demansın etkisi altında ortaya çıkan fizyolojik etkiler de barındıran bir hastalıktır. Alzheimer hastalığı en yaygın demans türüdür denilebilir.
Alzheimer ve demans (bunama), hastanın günlük faaliyetlerini yapmasını ciddi bir şekilde etkileyelerin etkilere sahiptir. Alzheimer ve demansın etkilerini anlamak için genel anlamda günlük hayattaki belirtilerini bilmek gerekir.

Bunlar şu şekilde sıralanabilir:

Zamana ve yere yönelik kafa karışıklığı: kendi evinin yerini bulamamak, nerede bulunduğuna dair şüpheye düşmek veya zamansal kavramlara hakim olamamak, gün-ay- yıl gibi olguları sık sık karıştırmak Alzheimer hastalığında görülen etkilerdir.
Hafıza kaybı: Yeni öğrenilen bilgilerin unutulması Alzheimer Hastalığının sık görülen erken bulgularındandır. Kişi daha sık unutmaya başlar ve daha sonra da hatırlayamaz. (Ara sıra randevuları ve isimleri unutmak normaldir.)
Bilinen işleri yapmakda güçlük: Demanslı insanlar günlük işlerini yapma ve planlamada zorlanırlar. Yemek hazırlama, oyun oynama gibi sıralı faaliyetlerde aşamaları karıştırırlar.
Eşyaları çoğunlukla yanlış yerleştirme: Alzheimerli hastalar eşyaları alışılmadık yerlere koyabilirler. Ütüyü buzdolabına veya kol saatini şeker kutusuna gibi.
Davranış ve mizaç değişiklikleri: Alzheimerli hastalar hızlı mizaç oynamaları gösterebilirler. Belirgin bir neden yok iken, sakin bir halden kızgınlaşabilir veya ağlayabilirler.
Konuşma ile ilgili problemler: Alzheimerli hastalar basit kelimeleri unutabilir ve uygun olmayan kelimelerle değiştirebilirler. Bunlar da konuştuklarının ve yazdıklarının anlaşılmasını zorlaştırabilir.
Karar verme yeteneğinde güçlük ve azalma: Alzheimerli hastalar uygun olmayan tarzda giyinebilirler. Sıcak bir günde birkaç kat veya soğukta ince
İnisiyatif kaybı: Alzheimerli hastalar çok pasif olabilirler, saatlerce televizyonun karşısında oturabilirler, olağandan daha fazla uyuyabilirler, günlük işlerini yapmak istemezler.
Alzheimer ve Demansın belirtileri bu sekilde özetlenebilir ancak tanı ve teşhis uzman doktorlar tarafından gerekli muayeneler sonucu belirlenir.

Aktiviteler
Alzheimer ve demans hastalarının yaşam kalitesi belirli ölçüde olumsuz etkilenmektedir. Alzheimer ve demansın şu anda dunyada tam bir tedavisi bulunmamakta ve iyileşme sağlanamamaktadır. Bu noktada en önemli konu Alzheimer ve demans hastalarının yaşam kalitesini belirli ölçülerde tutabilmek olacaktır. Hayatlarını normal rutine yakın sürdürebilmelerini sağlamak, kişiyi meşgul ve uyarılmış halde tutmak, günlük aktivitelerini yerine getirmelerine yardımcı olmak yaşam kalitelerini olumlu yönde etkileyecektir. Kişinin demansı ilerledikçe, bazı aktiviteleri üzerinde yoğunlaşamamaktadır ancak yine de kişinin yapmaktan zevk alacağı aktiviteler bulunabilir. Var olan yetenekleri sürdürme mümkün olduğunca kişiye zevk verir ve özgüvenlerini tazeler. Yapılan aktiviteler kişinin başarısız olmaktan korkmayacağı, övülmelerine fırsat sağlayacak aktiviteler olmalıdır. Etkinlikler kişilerin becerilerini korumaya ve onların başarma duygusunu hissettirmeye yönelik olmalıdır. Resim yapmak ya da eski fotoğraflara bakmak gibi etkinlikler demanslı kişilerin duygularını ifade etmesine yardımcı olabilir, dolayısıyla onların tepkilerine karşı da duyarlı olunulmalıdır.

Etkinliklerde Önemli Noktalar şunlardır:

• En iyisi basit etkinliklerdir, özellikle demans arttıkça etkinliğin anlaşılır ve basit olması önemli hale gelir.
• Demans etkisindeki kişiler genellikle mizah duygularını korurlar, gülmelerine ortam hazırlayan etkinlikler seçilebilir.
• Demans etkisindeki kişiler herhangi bir süre için konsantrasyonlarını korumakta zorlanabilirler dolayısıyla kısa süre için yapılan etkinlikler genellikle daha tatmin edici olur.
• Demansın ileriki safhalarında kişiden karşılık alabilmek konusunda çok zorlanılacağı unutulmamalıdır, sadece iletişim kurmayı sağlayan basit etkinlikler yapılabilir.

Etkinlik Önerileri

Bazı kişiler gazete okumak, resim yapmak ya da örgü örmek gibi daha önce zevk aldıkları etkinlikleri yapmaya devam edebilirler ve ihtiyaçları olan şey sadece biraz teşviktir. Bazılarıysa daha önce yaptıkları etkinlikleri çok zor bulabilir ya da bunları aynı standartta yapamadıkları için mutsuz olabilirler. Böyle durumlarda bu etkinliklere adapte edilmeli, basitleştirilmeli ya da tamamen yeni etkinlikler bulunmalıdır.

Egzersiz
Fiziksel egzersizler her zaman kişiye mutluluk hissi verir. Temiz havada yürümek muhtemelen en iyi egzersiz şekillerinde biridir ve kişiyi yormaz. Ayrıca müzikle egzersiz yapılabilir, dans etmeyi seven kişilerde ritmik hareketler uygulanarak veya doğaçlama egzersiz yapılabilir.

Müzik
Müzik dinlemenin kişiyi mutlu etmekte önemli bir etkisi vardır, kişinin sevdiği müzik parçaları sözlerine eşlik etmesini sağlayacağı için daha etkili olacaktır.

Dışarı Çıkmak ve Gezinti
Mümkün olduğu kadar dışarıya çıkılması kişiyi olumlu yönde etkileyecektir.

Hayvanlar
Demans etkisindeki bir çok kişi özellikle okşayabilecekleri kedilere ve köpeklere olmak üzere hayvanlara iyi tepki gösterirler. Onların hayvanlarla vakit geçirmesi sağlanabilir.

Televizyon
Televizyon izlemek genellikle kafa karıştırıcı bir eylem olabilir. Ancak televizyon izlemeyi seven demanslı kişiler için basit anlaşabnilir programlar seçilerek kısa süreli izlemeleri sağlanabilir.

Geçmişi Anımsatacak Şeyler
Demans etkisindeki insanlar genellikle yakın tarihte olan olaylardan çok gençliklerine ait olayları daha kolay hatırlarlar. Eğer eski anıları canlandıracak yollar bulabilirseniz daha canlı ve ilgili olduklarını görebilirsiniz.

Bunlar:

• Eski fotoğraflara ya da doğum, evlilik belgeleri, eski davetiyeler ya da kartpostallar gibi hatıralara bakmak olabilir.
• Yıllarca saklanmış kıyafetler, ayakkabılar, çantalar ya da değerli eşyalar anıları canlandırabilir.
  Eski arabalar, eski film yıldızları ya da gittikleri yerler gibi ilgilerini çekecek kitapların resimlerine bakmak olabilir.

Duyuları Canlandırma

• Demans ilerledikçe ve sözlü iletişim zorlaştıkça duyuları gerektiren etkinlikler daha da önem kazanır.
• Yumuşak kumaş parçalarına dokunmak, okşamak ya da sarılabilecekleri bir oyuncak genellikle huzur verir. Nazik bir el masajı rahatlatıcı bir iletişim sağlayabilir.
• Geçmişte hoşuna giden eski moda şekerlemeler, değişik yiyecekler ya da içecekleri tatmak anıları geri getirebilir.
• Çiçekleri, bir parfümü koklamak ya da çekilmemiş kahve, taze ekmek gibi özel kokuları almak mutluluk verebilir.
• İsteğe bağlı olarak farklı türlerde müzikler dinlemek rahatlatıcı ve eğlendirici olabilir.